Descubrindo o patrimonio: O pazo de Lóngora
A construción do pazo de Lóngora, situado na parroquia de Liáns no municipio coruñés de Oleiros, data de finais do século XVIII e comezos do XIX.
O edificio foi residencia de verán do matrimonio composto polo músico e compositor coruñés Marcial del Adalid e a escritora coruñesa Francisca González Garrido, máis coñecida como Fanny Garrido.
O pazo é un edificio caracterizado por ter unha planta en forma de “L”. Na entrada dianteira conta cun pequeno patio formado por un portalón, a planta inferior da “L” que configura a súa estrutura e cun cruceiro de pedra. Na parte traseira destaca un xardín presidido por unha fonte de pedra e un estanque que conta con catro figuras nas súas esquinas que representan ás catro estacións do ano.
Historia dun legado familiar
A historia do pazo de Lóngora remóntase a finais do século XVIII, cando o adiñeirado comerciante de orixe rioxano, Marcial Francisco do Adalid, mandou levantar na parroquia de Santa Eulalia de Liáns un pazo para convertelo na súa segunda residencia. Nos vindeiros anos o inmoble sería ocupado polos seus fillos. Ata chegar a el o inquilino máis ilustre da familia, o seu neto Marcial do Adalid.
Segundo o documentado polo escritor coruñés Carlos Martínez Barbeito, o pazo de Lóngora foi “entre a segunda metade do século XIX e os primeiros anos do século XX, o centro da vida musical e literaria da Coruña, tentando imitar no literario ás Torres de Meirás, onde Emilia Pardo Bazán discutía con intelectuais cuestións das letras e da política e, no musical, aos faladoiros de Canoto Berea desenvolvidos na parte de atrás da súa tenda de instrumentos da rúa Real da cidade herculina.
Neste sentido, a única herdeira de Marcial do Adalid e Fanny Garrido foi a súa filla, María de los Dolores do Adalid e González Garrido, quen, sen descendencia, doou a biblioteca dos seus pais ao arquivo da Real Academia Galega. Mentres que a propiedade inmobiliaria foi legada á orde relixiosa dos Salesianos, que dedicaron a leira á explotación agrícola, sumindo no derrube ao edificio do pazo.
En 1958, os salesianos abandonaron o pazo despois de vinte e seis anos de control, deixándoo nun estado ruinoso e con poucas partes preservadas, como a capela, a biblioteca, a campá e o muíño público que servía á comunidade local. Os seus novos propietarios, os irmáns Prieto Barrios, apenas realizaron reformas nel, o que agravou o seu deterioro.
En 1962, grazas ao empresario coruñés Aurelio Ruenes Blanco, o pazo Lóngora comezou a recuperar o seu esplendor, pois acometeu nel obras de restauración, especialmente no tellado, o cruceiro, as murallas e os xardíns. Sen embargo, tras o falecemento do empresario e da súa muller, o pazo caeu no esquecemento, ata que o concello de Oleiros comezou os trámites para a súa conservación e uso público como patrimonio histórico.
A segunda vida do Pazo de Lóngora
O concello de Oleiros, titular da propiedade, propuxo á Universidade da Coruña o establecemento do Instituto Universitario de Medio Ambiente nas súas instalacións. Esta oferta foi feita coa condición de que o Instituto se dedicase nel á devandita actividade durante polo menos 30 anos e se comprometera a restaurar o edificio e a zona amurallada, preservando os valores da antiga construción.
Así, hoxe en día, o Instituto Universitario de Medio Ambiente, un centro pertencente á Universidade da Coruña, está situado neste lugar. O Instituto está enfocado na investigación, ensino de posgrao e especialización, e proporciona asesoramento técnico en temas ambientais co obxectivo de fomentar e desenvolver o coñecemento científico e técnico sobre o medio ambiente a través de proxectos de investigación.
Ademais, o pazo de Lóngora conta no seu interior coa biblioteca do Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia, situado no Castelo de Santa Cruz de Oleiros. O espazo está aberto ao público en horario de 8.30 a 14.30 horas de luns a venres para a realización de préstamos de exemplares de libros, consultas ou emprego da sala de estudo.