Descubrindo o patrimonio: a igrexa románica de San Xulián de Coirós
Miriam García
A Igrexa de San Xulián de Coirós é unha das xoias patrimoniais da comarca de Betanzos, localizada no lugar de Coirós de Abaixo na parroquia de Coirós.
É unha igrexa de estilo románico cuxa construción data de finais do século XII. O templo ten unha soa nave con cuberta de armadura de madeira e ábsida rectangular cunha bóveda de canón apuntada, cun faxón no punto medio. Cos anos, engadiuse a está estrutura románica unha sacristía no muro meridional.
Estrutura e elementos
A fachada principal do inmoble foi reconstruída no século XVIII. Os seus muros de granito érguense sobre un zócalo escalonado coa parte superior rematada en talud. No interior, o espazo entre a nave e o presbiterio resólvese mediante un arco triunfal apuntado, sobre dúas semicolunas de fuste curto e capiteis ornamentados con entrelazados, volutas e debuxos. No exterior, destacan nos seus muros os contrafortes e as seteiras.
Para acceder ao interior da nave é necesario atravesar algunha das tres portas rematadas na parte superior con arcos de medio punto. Existe unha en cada muro vertical da igrexa e outra aos pés, aínda que a porta meridional atópase tapiada. Fai uns anos cando se realizou unha limpeza dos paramentos atopáronse restos de murais, dos cales soamente se conserva unha imaxe de gran tamaño da virxe Santa Catalina. Esta obra foi catalogada como patrimonio da época do Renacemento.
Na parte exterior, no ábside, ábrese unha pequena fiestra vertical cun arco de medio punto rematada por dúas arquivoltas. Ademais, o tellado a dúas augas cobre o presbiterio e atópase sobreelevado. A estrutura conta tamén cun campanario presidido pos dúas campás.
Por último, no exterior, a Igrexa de San Xulián conta cun adro-cemiterio con sepulturas baixas e en altura.
A historia do templo de Coirós
Existen poucas referencias histórica relacionadas coa igrexa de Coirós. A máis antiga data do reinado de Fernando IV de Castela “O Emprazado”, sucesor de Sancho IV o Bravo, quen outorgou un privilexio ao mosteiro de Cinemas no ano 1293 a través do cal concedíalle xurisdición ordinaria sobre os termos de Oza, Lesa e Coirós.
No século XVIII os habitantes desta parroquia gozaban do dereito de veciñanza da cidade de Betanzos e, a principios do século XX, a provisión da igrexa corría a cargo da familia Pardo Bazán, da escritora Emilia Pardo Bazán.