Camiñando Galicia: a ruta dos Muíños do río Pelamios en Betanzos
Miriam García
No corazón de Betanzos escóndese unha xoia pouco coñecida pero chea de encanto: a Ruta dos Muíños do Río Pelamios, tamén chamada Ruta das Carañas. Este sendeiro de 1,8 quilómetros ofrece unha experiencia ideal para todos os públicos, desde os máis pequenos ata os adultos que buscan un paseo tranquilo. Cunha dificultade baixa e unha contorna fluvial serena, esta ruta permite aos visitantes gozar do constante murmurio do río mentres exploran os 19 muíños de auga que, antano, aproveitaban as correntes para moer o cereal.
A ruta comeza no barrio medieval de pescadores da Ribeira da vila, cruzando o río Mandeo polo novo ponte de madeira. Dende aquí, os camiñantes poden gozar da vista das barcas que, durante a famosa romaría, ascenden o río cara ao Campo dos Caneiros, unha celebración que forma parte das festas tradicionais de Betanzos e conecta esta zona co pasado mariñeiro da vila. O camiño serpentea entre antigos muíños e carañas, destacando pola beleza natural dos seus pequenos saltos de auga, irresistibles para calquera fotógrafo.
Pouco despois, cruzamos á outra beira do río para descubrir a Fonte da Tella, que se asoma ao caudal que cae por unha pronunciada pendente, creando unha imaxe de tranquilidade que invita á contemplación.
Este sendeiro tamén coincide cun tramo do Camiño Inglés, que parte da igrexa románica de San Martiño de Tiobre e se dirixe cara a Nosa Señora do Camiño, onde se situou o enclave orixinal de Betanzos. Ao longo do percorrido, é inevitable quedar abraiado polos pequenos pontes, os saltos de auga e outros elementos naturais que ofrecen unha paisaxe fermosa. A riqueza histórica non se limita só aos muíños: entre os detalles máis curiosos, destaca o dintel dunha antiga vivenda, que chama a atención polo seu encanto rústico.
A ruta está tamén envolta en lendas locais. Unha das máis coñecidas narra a historia da 'Caraña', unha criatura estrambótica, medio araña e medio serpe, que segundo a tradición foi enviada por Deus para castigar os pecados dos habitantes de Betanzos. Un cabaleiro de Puentedeume, inspirado polo valor, prometeu liberar a vila desta terrible besta. Tras unha loita feroz, afundiulle a lanza na boca e salvou a vila dunha gran praga. En agradecemento, os veciños erixiron unha capela que desapareceu co tempo, mais o recordo da fazaña segue vivo. Ata o día de hoxe, cando os betanceiros atopan un animal estraño, é habitual escoitar a exclamación: "¡Que araña!"
Seguindo río arriba, atopamos máis saltos de auga e muíños, algúns mellor conservados ca outros, pero todos testemuñas da historia da zona. Tamén se poden ver os restos do que parecen ser os pés dun antigo hórreo, vestixios dunha vida rural que un día animou estas terras. Finalmente, o paseo culmina na Fonte da Sra. Jesusa, pechando así un percorrido curto en distancia, pero profundamente rico en historia, beleza natural e tradicións locais.
Este sendeiro, con toda a súa diversidade de atractivos, convértese nunha escapada perfecta para coñecer o encanto oculto de Betanzos e o seu pasado.